Gümrük Masrafı Kim Öder?

Gümrük masrafları, uluslararası ticarette önemli bir maliyet kalemi olup, bu masrafların kimin tarafından ödeneceği çeşitli faktörlere bağlıdır. Bu yazıda, gümrük masraflarının kimin tarafından ödendiğini ve belirleyici faktörleri detaylı olarak inceleyeceğiz.

Gümrük Masraflarını Belirleyen Temel Faktörler

1. Teslim Şekli (Incoterms)

Gümrük masraflarının kimin tarafından ödeneceğini belirleyen en önemli faktör, ticari anlaşmada belirlenen teslim şeklidir (Incoterms). Incoterms, uluslararası ticarette kullanılan ve tarafların sorumluluk ve maliyet dağılımını belirleyen standart kurallardır.

Satıcının gümrük masraflarını ödediği teslim şekilleri:

• DDP (Delivered Duty Paid): Satıcı, malları belirtilen varış noktasına tüm gümrük masrafları, vergileri ve harçları ödenmiş olarak teslim eder.
• DAP (Delivered At Place): Satıcı, malları belirtilen varış yerine taşır, ancak ithalat gümrük işlemleri alıcıya aittir. İhracat gümrük masrafları satıcıya aittir.
• CIP (Carriage and Insurance Paid To): Satıcı, malların taşıma masraflarını ve sigortasını belirli bir varış noktasına kadar öder. İhracat gümrük masrafları satıcıya, ithalat gümrük masrafları alıcıya aittir.
• CIF (Cost, Insurance and Freight): Satıcı, malların belirtilen varış limanına kadar olan taşıma ve sigorta masraflarını öder. İhracat gümrük masrafları satıcıya, ithalat gümrük masrafları alıcıya aittir.

Alıcının gümrük masraflarını ödediği teslim şekilleri:

• EXW (Ex Works): Satıcı, malları kendi tesisinde teslim eder. Tüm taşıma masrafları ve ihracat/ithalat gümrük masrafları alıcıya aittir.
• FCA (Free Carrier): Satıcı, malları belirlenen yerde taşıyıcıya teslim eder. İhracat gümrük masrafları satıcıya, ithalat gümrük masrafları alıcıya aittir.
• FOB (Free On Board): Satıcı, malları belirtilen yükleme limanında gemiye yüklemiş olarak teslim eder. İhracat gümrük masrafları satıcıya, ithalat gümrük masrafları alıcıya aittir.

2. Ticari Anlaşma ve Sözleşme Koşulları

Ticari sözleşmeler, Incoterms’e ek olarak, gümrük masraflarının kimin tarafından ödeneceğine dair özel hükümler içerebilir. Taraflar, standart Incoterms kurallarından farklı bir maliyet dağılımı üzerinde anlaşabilirler. Bu durumda, sözleşmede açıkça belirtilen koşullar geçerli olur.

3. Ülke Düzenlemeleri ve Mevzuat

Bazı ülkelerde, gümrük masraflarının kimin tarafından ödenmesi gerektiğine dair yasal düzenlemeler bulunabilir. Örneğin, bazı ülkeler ithalat vergilerinin ve harçlarının mutlaka yerel ithalatçı tarafından ödenmesini şart koşabilir. Bu durumda, ticari anlaşma koşulları ne olursa olsun, yasal düzenlemeler öncelikli olarak uygulanır.

Gümrük Masrafı Türleri ve Ödeme Sorumluluğu

Gümrük masrafları birkaç farklı kategoride incelenebilir ve her bir kategorinin ödeme sorumluluğu farklı taraflara ait olabilir:

1. Gümrük Vergileri ve Harçlar

İthalat Vergileri: Genellikle ithalatçı (alıcı) tarafından ödenir, ancak DDP teslim şeklinde satıcı tarafından karşılanır.

İhracat Vergileri: Çoğu ülkede ihracat vergileri düşük veya sıfırdır, ancak var olması durumunda genellikle ihracatçı (satıcı) tarafından ödenir.

Gümrük İşlem Harçları: İthalat ve ihracat işlemlerinde uygulanan harçlar, işlemi kimin yaptığına bağlı olarak ilgili tarafça ödenir.

2. KDV ve Diğer Vergiler

Katma Değer Vergisi (KDV): İthalat sırasında ödenen KDV, genellikle ithalatçı tarafından karşılanır. Ancak DDP teslim şeklinde satıcı tarafından ödenebilir.

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV): Alkol, tütün, petrol ürünleri gibi belirli ürünlere uygulanan bu vergi, genellikle ithalatçı tarafından ödenir.

3. Gümrük Müşavirliği ve Diğer Hizmet Ücretleri

Gümrük Müşavirliği Ücretleri: Gümrük işlemlerini yürüten müşavirlere ödenen ücretler, genellikle hizmeti alan tarafça karşılanır. İhracat gümrük işlemleri için satıcı, ithalat gümrük işlemleri için alıcı tarafından ödenir.

Terminal Elleçleme Ücretleri: Liman veya terminal operatörlerine ödenen ücretler, teslim şekline bağlı olarak ilgili tarafça karşılanır.

Örnek Durumlar ve Uygulama

Örnek 1: EXW (Ex Works) Teslim Şekli

Türkiye’deki bir üretici, Almanya’daki bir alıcıya EXW teslim şekliyle mal satıyor:

• İhracat gümrük masrafları (Türkiye): Alıcı öder
• İthalat gümrük masrafları (Almanya): Alıcı öder
• Gümrük müşavirliği ücretleri: Her iki ülkede de alıcı öder

Örnek 2: FOB (Free On Board) Teslim Şekli

Türkiye’deki bir ihracatçı, ABD’deki bir ithalatçıya FOB İstanbul teslim şekliyle mal satıyor:

• İhracat gümrük masrafları (Türkiye): Satıcı öder
• İthalat gümrük masrafları (ABD): Alıcı öder
• Gümrük müşavirliği ücretleri: İhracat için satıcı, ithalat için alıcı öder

Örnek 3: DDP (Delivered Duty Paid) Teslim Şekli

Çin’deki bir üretici, Türkiye’deki bir alıcıya DDP İstanbul teslim şekliyle mal satıyor:

• İhracat gümrük masrafları (Çin): Satıcı öder
• İthalat gümrük masrafları (Türkiye): Satıcı öder
• Gümrük müşavirliği ücretleri: Her iki ülkede de satıcı öder

Gümrük Masraflarının Yönetimi ve Optimizasyonu

Önceden Planlama ve Bütçeleme

Gümrük masrafları, uluslararası ticarette önemli bir maliyet kalemi olduğundan, ticari anlaşma yapılmadan önce bu masrafların detaylı olarak hesaplanması ve kimin tarafından ödeneceğinin net bir şekilde belirlenmesi önemlidir.

Gümrük Müşavirliği Hizmetlerinden Yararlanma

Profesyonel gümrük müşavirliği hizmetleri, gümrük masraflarının doğru hesaplanması, gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanması ve olası cezaların önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Tercihli Ticaret Anlaşmalarından Yararlanma

Ülkeler arasındaki Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) veya Gümrük Birliği gibi tercihli ticaret anlaşmaları, gümrük vergilerinin azaltılması veya sıfırlanması açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. Bu anlaşmalardan yararlanabilmek için gerekli menşe belgelerinin doğru hazırlanması gerekmektedir.

GSI Lojistik’in Yaklaşımı

Gümrük masraflarının kimin tarafından ödeneceği, öncelikle ticari anlaşmada belirlenen teslim şekline (Incoterms) bağlıdır. Bununla birlikte, ticari sözleşme koşulları, ülke düzenlemeleri ve diğer faktörler de bu sorumluluğu etkileyebilir.

GSI Lojistik olarak, müşterilerimize uluslararası ticarette gümrük masraflarının yönetimi konusunda kapsamlı danışmanlık hizmetleri sunmaktayız. Uzman gümrük müşavirlerimiz, en uygun teslim şeklinin belirlenmesi, gümrük masraflarının önceden hesaplanması ve vergilerden muafiyet sağlayan tercihli ticaret anlaşmalarından yararlanma konularında destek sağlamaktadır.

Gümrük masraflarının doğru yönetimi, uluslararası ticarette rekabet avantajı sağlayan önemli bir faktördür. Profesyonel destek alarak, bu masrafları optimize edebilir ve beklenmedik maliyetlerden kaçınabilirsiniz. GSI Lojistik olarak, gümrük süreçlerinizin verimli ve maliyet-etkin bir şekilde yönetilmesi için yanınızdayız.