Kargo Hasar Görürse Kim Sorumlu Olur?

Kargo hasar görürse kim sorumlu olur sorusu, lojistik sektöründe en sık karşılaşılan hukuki problemlerden biridir ve hem göndericiler hem de alıcılar için kritik öneme sahiptir. Kargo hasarı durumunda sorumluluk, taşıma sözleşmesinin türüne, hasar nedenine, sigorta kapsamına ve uluslararası konvansiyonlara göre değişkenlik gösterir. Modern lojistik hukuku, farklı taşıma modları için ayrı düzenlemeler öngörür ve sorumluluk sınırları net şekilde belirlenmiştir.

Taşıma hukuku açısından sorumluluk dağılımı, malların teslim alınması anından nihai teslim anına kadar geçen süredeki tüm aşamaları kapsar. Kargo hasar görürse kim sorumlu olur konusunu anlamak, ticari risklerin doğru yönetilmesi ve uygun sigorta kapsamının belirlenmesi için hayati önemdedir. Özellikle uluslararası taşımacılıkta, farklı ülke mevzuatları ve uluslararası anlaşmalar konuyu daha da karmaşık hale getirir.

Taşıyıcının Sorumluluğu ve Sınırları

Taşıyıcının temel sorumluluğu, kargo hasar görürse kim sorumlu olur sorusunun merkezinde yer alır. Taşıma sözleşmesi gereğince taşıyıcı, malları güvenli bir şekilde alıcıya teslim etmekle yükümlüdür. CMR Konvansiyonu (karayolu taşımacılığı) ve Varşova Konvansiyonu (hava taşımacılığı) gibi uluslararası düzenlemeler, taşıyıcının sorumluluklarını detaylı şekilde belirler.

Taşıyıcının sorumluluğu, malları teslim aldığı andan itibaren başlar ve nihai teslim anına kadar devam eder. Kargo hasar görürse kim sorumlu olur değerlendirmesinde taşıyıcı, hasar veya kaybın kendisinin kusuru olmadığını ispat etmedikçe sorumlu tutulur. Bu durum, “kusursuz sorumluluk” prensibi olarak adlandırılır.

Sorumluluk sınırları, taşıma türüne göre farklılık gösterir. Karayolu taşımacılığında CMR’ye göre kg başına 8.33 SDR (Özel Çekme Hakkı), hava taşımacılığında ise kg başına 19 SDR sınır belirlenmiştir. Deniz taşımacılığında Hamburg Kuralları veya Hague-Visby Kuralları uygulanır ve farklı sınırlar geçerlidir.

Gönderici ve Alıcının Sorumlulukları

Göndericinin sorumlulukları, kargo hasar görürse kim sorumlu olur sorusunun önemli bir boyutudur. Uygun ambalajlama, doğru etiketleme ve tehlikeli madde beyanı gönderici sorumluluğundadır. Kargo hasar görürse bu unsurlardaki eksiklikler nedeniyle, gönderici tam sorumluluğa sahip olabilir.

Malın doğası gereği bozulması, gönderici tarafından önceden bildirilmesi gereken durumlar arasındadır. Özel ambalajlama gerektiren ürünler, taze gıdalar ve kırılabilir mallar için göndericinin özel önlem alma yükümlülüğü vardır. Kargo hasar görürse kim sorumlu olur konusunda bu faktörler kritik öneme sahiptir.

Alıcının sorumlulukları ise genellikle teslim alma anında başlar. Görünür hasarlar teslim anında tespit edilmeli ve tutanağa geçirilmelidir. Gizli hasarlar için belirli süreler içinde (genellikle 7-14 gün) bildirim yapılması gerekir. Bu sürelerin aşılması halinde, hasar tazmin hakkı kaybolabilir.

Sigorta Kapsamı ve Tazmin Süreçleri

Kargo sigortası, kargo hasar görürse kim sorumlu olur sorusuna pratik çözüm sunan en önemli araçtır. Taşıyıcı sorumluluğu sigortası ile mal sigortası arasında önemli farklar bulunur. Taşıyıcı sigortası sadece yasal sorumluluk limitlerini karşılarken, mal sigortası ürünün tam değerini kapsar.

All-risk kargo sigortası, en kapsamlı koruma sağlayan sigorta türüdür. Kargo hasar görürse kim sorumlu olur endişesi bu sigorta ile büyük ölçüde ortadan kalkar. Yangın, hırsızlık, doğal afetler ve taşıma sırasındaki fiziksel hasarlar kapsam dahilindedir. Institute Cargo Clauses (ICC) A, B, C şartları farklı koruma seviyelerinı belirler.

Tazmin süreçleri, hasar tespiti ile başlar ve eksper raporu ile devam eder. Hasar dosyası hazırlığında faturalar, ambalajlama belgeleri, taşıma belgesi ve hasar fotoğrafları kritik öneme sahiptir. Sigorta şirketleri genellikle 30-90 gün içinde tazmin eder, ancak karmaşık dosyalarda süre uzayabilir.

Hasar Türlerine Göre Sorumluluk

Fiziksel hasarlar, kargo hasar görürse kim sorumlu olur sorusunun en yaygın kategorisini oluşturur. Kırılma, ezilme, yaralanma gibi mekanik hasarlar genellikle taşıyıcı sorumluluğundadır. Uygun taşıma şartlarının sağlanmaması, yükleme-boşaltma hataları ve araç arızaları bu kategoride değerlendirilir.

Su hasarı ve nem kaynaklı bozulmalar, özellikle deniz taşımacılığında sık karşılaşılan durumlardır. Kargo hasar görürse kim sorumlu olur konusunda su hasarının nedeni kritiktir. Deniz suyu hasarı genellikle sigorta kapsamında iken, tatlı su hasarı farklı değerlendirilebilir.

Hırsızlık ve kayıp durumlarında taşıyıcının kusurlu olduğu varsayılır. Kısmi hırsızlık, tam kayıp ve yanlış teslimat kategorileri farklı hukuki süreçlere tabidir. Güvenlik önlemlerinin yetersizliği, taşıyıcının sorumluluğunu artıran faktörlerdendir.

Uluslararası Konvansiyonlar ve Mevzuat

CMR Konvansiyonu (1956), karayolu taşımacılığında kargo hasar görürse kim sorumlu olur sorusuna net yanıt verir. Avrupa ülkeleri arasındaki karayolu taşımacılığında bu konvansiyon uygulanır ve taşıyıcının sorumluluğu kg başına 8.33 SDR ile sınırlıdır. Tam değer tazminatı için ek ücret ödenmesi gerekir.

Varşova Konvansiyonu ve Montreal Konvansiyonu, hava taşımacılığında sorumluluk rejimini belirler. Kargo hasar görürse kim sorumlu olur konusunda hava kargo taşıyıcılarının sorumluluğu kg başına 19 SDR ile sınırlıdır. Değer beyanı yapılması halinde bu sınır aşılabilir.

Hamburg Kuralları ve Hague-Visby Kuralları, deniz taşımacılığında uygulanır. Konteynır başına 666.67 SDR veya kg başına 2 SDR sınırları geçerlidir. Bill of Lading şartları ve charter party anlaşmaları bu sınırları değiştirebilir.

Hasar Tespiti ve Bildirim Süreçleri

Hasar tespiti, kargo hasar görürse kim sorumlu olur sürecinin en kritik aşamasıdır. Teslim anında görünür hasarlar mutlaka tutanağa geçirilmeli ve taşıyıcı temsilcisi tarafından imzalatılmalıdır. Rezervli teslim alma veya “hasar kaydıyla teslim” beyanları önemli hukuki koruma sağlar.

Gizli hasarlar için 7 günlük bildirim süresi (CMR) kritik öneme sahiptir. Bu süre içinde yazılı bildirim yapılmaması halinde, hasar sorumluluğu ispat edilmesi çok zorlaşır. Fotoğraf çekimi, hasar tespiti ve eksper çağırma işlemleri derhal yapılmalıdır.

Hasar dosyası hazırlığında fatura, ambalaj listesi, taşıma belgesi, sigorta poliçesi ve hasar fotoğrafları bulunmalıdır. Eksper raporu professional bir şekilde hazırlanmalı ve hasarın nedeni detaylı analiz edilmelidir. Yasal süreçler için bu belgeler kritik öneme sahiptir.

Tazmin Talep Süreçleri

Tazmin taleplerinde öncelik sırası önemlidir. Sigorta şirketi, taşıyıcı ve freight forwarder arasında koordinasyon sağlanmalıdır. Kargo hasar görürse kim sorumlu olur konusunda en hızlı tazmin genellikle sigorta şirketi üzerinden alınır.

Yasal takip süreçlerinde zamanaşımı süreleri kritiktir. CMR’de 1 yıl, hava taşımacılığında 2 yıl süre tanınır. Sulh ve icra takibi alternatif çözüm yollarıdır. Tahkim şartları varsa, mahkeme yerine tahkime başvuru yapılır.

Alternatif uyuşmazlık çözümü (ADR) yöntemleri maliyet ve süre açısından avantajlı olabilir. Mediation ve conciliation süreçleri mahkeme öncesi denenmesi gereken yolardır. Lojistik sektöründe uzmanlaşmış arbitraj kurumları bu konularda hizmet verir.

GSI Lojistik olarak, kargo güvenliği konusunda kapsamlı sigorta seçenekleri ve profesyonel hasar yönetimi hizmetleriyle kargolarınızın tam koruma altında olmasını sağlıyoruz.