Taşıma Sigortası Nedir ve Nasıl Yapılır?

Taşıma sigortası, uluslararası ve yurtiçi ticaret faaliyetlerinde malların bir yerden başka bir yere taşınması sırasında karşılaşılabilecek risklere karşı finansal koruma sağlayan bir sigorta türüdür. Nakliyat sigortası olarak da bilinen bu sigorta, malların zarar görmesi, kaybolması veya çalınması durumunda ortaya çıkacak maddi kayıpları teminat altına alır. Bu yazıda, taşıma sigortasının kapsamını, türlerini, nasıl yapılacağını ve dikkat edilmesi gereken hususları detaylı olarak inceleyeceğiz.

Taşıma Sigortasının Kapsamı ve Önemi

Taşıma sigortası, uluslararası ve yurtiçi ticaretin ayrılmaz bir parçasıdır. Ürünlerin üretim noktasından son kullanıcıya ulaşana kadar geçtiği her aşamada, çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Kaza, doğal afet, hırsızlık, elleçleme hasarları ve lojistik süreçteki diğer beklenmedik olaylar, malların zarar görmesine veya tamamen kaybına neden olabilir.

İşletmeler, taşıma sigortası yaptırarak bu riskleri sigorta şirketine transfer eder ve olası maddi kayıplarını minimize ederler. Özellikle, yüksek değerli ürünlerin taşınmasında veya uluslararası sevkiyatlarda, taşıma sigortası kritik bir risk yönetimi aracıdır.

Taşıma Sigortası ile Korunan Başlıca Riskler

Taşıma sigortası kapsamında teminat altına alınan başlıca riskler şunlardır:

• Fiziksel Zarar ve Hasar: Çarpma, düşme, devrilme gibi olaylar sonucu oluşan fiziksel hasarlar.
• Doğal Afetler: Fırtına, sel, deprem, yanardağ patlaması gibi doğal afetlerden kaynaklanan zararlar.
• Yangın ve Patlama: Yangın, patlama veya yıldırım düşmesi sonucu oluşan hasarlar.
• Hırsızlık ve Yağma: Hırsızlık, gasp veya soygun sonucu yaşanan kayıplar.
• Genel Avarya: Deniz taşımacılığında, geminin ve yükün ortak tehlikeden kurtarılması için yapılan fedakarlıklar.
• Özel Avarya: Yükün kendi özellikleri nedeniyle yaşanan kayıplar (örneğin, nem, sıcaklık veya basınç değişimleri nedeniyle bozulma).
• Teslimat Eksikliği: Yükün bir kısmının eksik teslim edilmesi durumu.

Taşıma Sigortası Türleri

Taşıma sigortası, taşıma moduna ve kapsam genişliğine göre farklı türlere ayrılmaktadır:

Taşıma Moduna Göre Sigorta Türleri

Deniz Taşıma Sigortası (Marine Insurance)

Deniz yoluyla yapılan taşımalarda kullanılan sigorta türüdür. Konteyner, dökme yük, genel yük ve proje kargo taşımacılığı gibi farklı deniz taşıma yöntemlerinde uygulanır. Deniz taşıma sigortası, taşıma sürecindeki tüm deniz risklerini (fırtına, batma, çarpışma, vb.) ve ayrıca limandan limana veya depodan depoya taşıma sürecindeki diğer riskleri kapsar.

Hava Taşıma Sigortası (Air Cargo Insurance)

Uçakla yapılan taşımalarda kullanılan sigorta türüdür. Genellikle hızlı teslimat gerektiren, değerli veya hassas ürünlerde tercih edilir. Hava taşıma sigortası, uçağın kalkışından inişine kadar geçen süredeki riskleri ve havalimanları arasındaki elleçleme süreçlerini kapsar.

Kara Taşıma Sigortası (Land Transit Insurance)

Karayolu veya demiryolu ile yapılan taşımalarda kullanılan sigorta türüdür. Kara taşıma sigortası, taşıma aracının karıştığı kazalar, hırsızlık, trafik kazaları ve diğer karayolu/demiryolu risklerini kapsar.

Multimodal Taşıma Sigortası

Birden fazla taşıma modunun (örneğin, karayolu-denizyolu-karayolu) kullanıldığı taşımalarda tercih edilen sigorta türüdür. Multimodal taşıma sigortası, tüm taşıma sürecini kapsayan entegre bir koruma sağlar.

Kapsam Genişliğine Göre Sigorta Türleri

ICC A (Institute Cargo Clauses A)

En geniş kapsamlı taşıma sigortası türüdür. “All Risks” (Tüm Riskler) olarak da bilinir. ICC A, istisnalar dışında neredeyse tüm riskleri kapsar ve özellikle yüksek değerli veya hassas yükler için tercih edilir.

ICC B (Institute Cargo Clauses B)

Orta düzeyde koruma sağlayan sigorta türüdür. ICC B, belirli riskleri kapsar ve ICC A’ya göre daha sınırlı bir teminat sunar. ICC B’de, yangın, patlama, doğal afetler, taşıma aracının kazası gibi belirli riskler teminat altına alınır.

ICC C (Institute Cargo Clauses C)

En dar kapsamlı taşıma sigortası türüdür. ICC C, sadece büyük kazalar ve doğal afetler gibi temel riskleri kapsar. Düşük değerli veya daha az hassas yükler için tercih edilebilir.

Özel Yük Sigortaları

Bazı özel yükler için spesifik sigorta türleri bulunmaktadır:

• Proje Kargo Sigortası: Büyük sanayi ekipmanları, inşaat malzemeleri gibi proje yüklerinin taşınması için.
• Soğuk Zincir Sigortası: Sıcaklık kontrolü gerektiren gıda, ilaç gibi ürünler için.
• Değerli Kargo Sigortası: Mücevher, sanat eserleri, elektronik gibi yüksek değerli ürünler için.
• Tehlikeli Madde Sigortası: Kimyasallar, yanıcı maddeler gibi tehlikeli yükler için.

Taşıma Sigortası Nasıl Yapılır?

Taşıma sigortası yaptırma süreci, aşağıdaki adımları içermektedir:

1. Risk Değerlendirmesi ve İhtiyaç Analizi

Sigorta yaptırmadan önce, taşınacak malların değeri, hassasiyeti, taşıma modu, güzergâh, taşıma süresi ve potansiyel riskler değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme, ihtiyaç duyulan sigorta türünün ve teminat kapsamının belirlenmesine yardımcı olur.

2. Sigorta Şirketi veya Broker Seçimi

Taşıma sigortası, doğrudan sigorta şirketlerinden veya sigorta brokerları aracılığıyla yaptırılabilir. Broker kullanımı, piyasadaki farklı tekliflerin karşılaştırılması ve en uygun çözümün bulunması açısından avantaj sağlayabilir.

Seçim yaparken, sigorta şirketinin finansal gücü, piyasa itibarı, tazminat ödeme hızı ve müşteri hizmetleri kalitesi gibi faktörler değerlendirilmelidir.

3. Poliçe İçin Gerekli Bilgilerin Hazırlanması

Taşıma sigortası poliçesi düzenlenirken, aşağıdaki bilgilerin sigorta şirketine sağlanması gerekmektedir:

• Sigorta ettirenin ve sigortalının bilgileri: İsim, adres, vergi numarası vb.
• Taşınacak malların detayları: Türü, değeri, miktarı, ambalaj şekli, hassasiyet durumu.
• Taşıma bilgileri: Taşıma modu, taşıyıcı şirket, kullanılacak araçlar.
• Rota bilgileri: Çıkış ve varış noktaları, transit noktalar, transit süresi.
• Teslimat şekli (Incoterms): FOB, CIF, EXW gibi uluslararası ticaret terimleri.
• İstenilen sigorta kapsamı: ICC A, B veya C, veya özel teminatlar.

4. Teklif Alınması ve Değerlendirilmesi

Gerekli bilgiler sigorta şirketine veya brokere iletildikten sonra, sigorta teklifleri alınır. Teklifler, prim tutarı, teminat kapsamı, muafiyet oranları ve özel şartlar açısından karşılaştırılır.

En düşük prim tutarı her zaman en iyi seçenek olmayabilir; teminat kapsamı, sigorta şirketinin güvenilirliği ve hasar durumunda sağlanan hizmet kalitesi gibi faktörler de değerlendirilmelidir.

5. Poliçenin Düzenlenmesi ve Onaylanması

Teklif değerlendirildikten ve onaylandıktan sonra, sigorta şirketi tarafından poliçe düzenlenir. Poliçe, teminat kapsamını, prim tutarını, sigorta süresini ve tüm özel şartları içermelidir.

Poliçe onaylandıktan sonra, genellikle ödeme yapılır ve sigorta teminatı başlar. Bazı durumlarda, sigorta sertifikası veya sigorta mektubu gibi ek dokümanlar da düzenlenebilir.

6. Poliçe Takibi ve Yönetimi

Taşıma sigortası poliçesi düzenlendikten sonra, sevkiyat sürecinde poliçenin takibi ve yönetimi önemlidir. Bu kapsamda:

• Sevkiyat detaylarında değişiklik olması durumunda (rota, taşıma modu, vb.) sigorta şirketine bilgi verilmesi.
• Hasar durumunda gerekli bildirimlerin zamanında yapılması.
• Düzenli sevkiyatlar için yıllık poliçe yenilemelerinin takibi.
• Sigorta dokümanlarının ilgili paydaşlarla (alıcı, taşıyıcı, vb.) paylaşılması.

Taşıma Sigortasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Taşıma sigortası yaptırırken ve yönetirken dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar şunlardır:

Yeterli Sigorta Değeri Belirleme

Taşınan malların gerçek değerinin doğru belirlenmesi kritik öneme sahiptir. Düşük değer beyanı, hasarlı durumda eksik tazminat alınmasına neden olabilir. Genellikle, sigorta değeri şu formülle hesaplanır:

Sigorta Değeri = Mal Değeri + Navlun + %10 Kâr Marjı

Teslimat Şekli (Incoterms) ve Sigorta Sorumluluğu

Uluslararası ticarette kullanılan Incoterms terimleri, sigorta sorumluluğunun hangi tarafta olduğunu belirler:

• CIF ve CIP terimleri altında, sigorta sorumluluğu satıcıdadır.
• FOB, EXW, FCA gibi terimlerde, sigorta sorumluluğu alıcıdadır.

İstisnalar ve Muafiyetler

Taşıma sigortası poliçelerinde, teminat dışı bırakılan istisnalar ve muafiyetlerin (deductible) detaylı olarak incelenmesi önemlidir. Yaygın istisnalar arasında savaş riskleri, grev, ambargo, gecikmeler ve yetersiz ambalajdan kaynaklanan hasarlar yer alabilir.

Hasar Bildirim Süreleri

Hasar durumunda, poliçede belirtilen sürelere uygun olarak hasar bildiriminin yapılması kritik öneme sahiptir. Geç bildirim, tazminat talebinin reddedilmesine neden olabilir.

Ekspertiz ve Hasarın Belgelenmesi

Hasar durumunda, hasarın kapsamlı bir şekilde belgelenmesi ve gerekli hallerde bağımsız bir ekspertiz yapılması, tazminat sürecinin sorunsuz ilerlemesi için önemlidir.

Taşıma sigortası, uluslararası ve yurtiçi ticaretin ayrılmaz bir parçasıdır ve işletmeleri taşıma sürecindeki risklere karşı korur. Doğru sigorta türünün seçilmesi, yeterli teminat kapsamının belirlenmesi ve poliçenin etkin yönetimi, başarılı bir risk transferi için hayati öneme sahiptir.

GSI Lojistik olarak, müşterilerimize taşıma sigortası konusunda kapsamlı danışmanlık hizmetleri sunuyoruz. Deneyimli ekibimiz, işletmenizin ihtiyaçlarına en uygun sigorta çözümlerini belirlemenize ve poliçe yönetim süreçlerinizi optimize etmenize yardımcı olmaktadır. Uluslararası taşımalarınızda riskleri minimize etmek ve güvenli sevkiyatlar gerçekleştirmek için, profesyonel taşıma sigortası hizmetlerimizden yararlanabilirsiniz.

Daha detaylı bilgi ve özel çözümler için, GSI Lojistik uzmanlarıyla iletişime geçmenizi öneririz.